Xeerka 8aad ''Iska hubi cida ad ladhaqmayso'' (Sirta la-tacaamulka dadka)

 

Xeerkan waxa jira mahmaah soomaali oo oranaysa (hubsiimo halgeel ba lasiistaa). Buuga oo kashegenaya xeerkan wuxu yiri 5 qof hala tacaamulin, waxna haku darsan, iskana ilaali sijoogta ah (dabgoda lama kulaalo):

1. Qof islawaayn ama qab wayn leh

2. Qof ka isbadbadalka badan oo meel loogu hagaago aan lahayn

3. Qofka shakiya badan

4. Qofka aargoostaha ah ee waxba ilaawin

5. Qofka miskiinka ah ee halmar xanaaqa

Tusaalaha Buuga:

Waxa jiray maxamed khawaarsimi waxa uu katalinjiray dowlad wayn oo la'oran jiray khawaarisim oo katalinjirtay Turky ilaa Afganistan ilaa Shiinaha. waxuna lahaa ciidan aad ubadan 1219 kii aya Jingis khaan usoo diray safiiro wado hadyado si ay u heshiiyaan nabadna kuwada noladaan. Maxamed khawaarsimi wa uu diiday heshiiska isaga oo qab ku jiro.

Jingis khaan mar labaad ayuu ergo hadyad sida soo diray lakin wasiir kamid ah wasiirada Khawaarisim aya dhacay hadyadii ergadiina wu wada dilay. Jingis khaan mar sedexaad ayuu ergo soo diray isago raba in logacan galiyo wasiirki ergadiisa wada laayay hadyadana dhacay, Lakin maxamed khawaarsimi wa uu yasay ergadii sedexaad na gacantiisa ayu ku dilay.

Jingis khaan ayaa xanaqay waxana uu soo diray dhambaal ah sidaan, ''Wan ku argaa waxad rabtaa dagaal wixii qorana way dhacayaan alle ayana og siday wax udhicidonan''. sanadkii 1220 kii ayaa jingis khaan waxa uu so urursaday ciidamadiisi waxana uu qabsaday gobolki hadyadiisi laku dhacay wasiirki dhacayna intuu qabtay ayuu bir ladhalaaliyay dhegaha iyo indhaha kaya dhubay. sidas ayuna ku dhintay.

Sanadadii ka dambaysayna waxa uu ku bilaabay dagaal kudhufo ka dhaqaaq ah Maxamed khawaarsimi waxa uu ku wareeray ciidamada Jingis khaan oo farsamo dagaal oo aad uhormarsan laha, sitartiib tartiib ah ayaa looga adgaaday Maxamed khawaarsimi ilaa uu u cararay jasiirad yar marki dambana uu ku dhintay. Maxamed khawaarsimi xagaa waxa gaarsiyay waa qabkiisi iyo islawaynidiisii.

Tusaalaha 2aad:

Qarnikii shanaad ee miiladika kahor ayaa amiir la'oranjiray amiir shoongi aya gafku dhacay kadib boqortoyadisi aya laka musaafiriyay, deeganadii uu dagayna waxa ku qabsatay faqri iyo dhibaatoyin badan. kadib waxa uu somaray imaarad la'oranjiray Shaank waxay kamid ahayd isla wadanka amiirkii imaarada shaank ayaa ku jees jeesay sida uu dona ayuna ka yeelay.

Wasiir kamid ah wasiirada imaarada aya ku xaakim ninkan wa amiir khalad uu sameeyay boqortoyadisi loga masafuriyey ee ixtiraam u muuji ama isaka dhan dil, amiirkii imaarada wa uu diiday boqor shoongi inuu dilo ama istiraamo, sidii ayuuna ugu jees jeesi jiray,

Wakhti dheer kadib Boqor shoongi  wa uu laabtay wakhtikii ayaana u dhamaaday waxana uu dib u helay boqortoyadiisii, ciidankisii iyo waxwalba uu laha, janiski kowaad ayuna ka fa'iidaystay wuxuna duulaan kuso qaaday imaaradii Shaank gacanta ayuuna ku dhigay amiirkii ku jees jeesi jirayna inuu qabtay ayuu masaafuriyay si uu uso dareemo gaajo iyo dhibaato badan.

Amiirki katalinjiray imaarada Shaank hadii ii malinti u qabtay Boqor shaangi dililahaa ama ixtaraami lahaa hada saas kumadhici lahayn lamana masaafurin lahayn ee wa layka dhaafi lahaa isaga iyo imaaradiisaba.

Qoraaga buugu waxa uu yiri baro sida shakhsiyaadka dadka loo akhriyo waxa ku jira dad an waxba ilaawin, maanta qofka aad quursato waxa macquul ah beri unuu ku taliyo, qof nolosha quursi ama ihaanaysi meel ku gaaray majirto. dadka aad la-tacaamulayso isku si hawla dacaamulin.